Τα γεγονότα πριν τη μάχη του Καματερού

Στο τέλος Δεκεμβρίου 1826 ο Δ. Βούρβαχης έφτασε με ένα στρατιωτικό σώμα στην Ελευσίνα. Ανάμεσά τους ήταν και μερικοί φιλέλληνες. Στα μέσα Ιανουαρίου 1827 τους συνάντησε και ο Παναγιώτης Νοταράς με 1.200 μισθωτούς Ρουμελιώτες και Κορίνθιους άνδρες. Στη Σαλαμίνα είχαν συγκεντρωθεί 1.000 περίπου άνδρες υπό τους Ι. Μακρυγιάννη, Ι. Νοταρά και Δ. Καλλέργη. Σ’ αυτούς προστέθηκαν ακόμα 400 άνδρες του τακτικού στρατού, ορισμένοι άτακτοι ιππείς και κάποιοι φιλέλληνες. Επικεφαλής όλων ήταν ο Βρετανός Τόμας Γκόρντον. Ο Μακρυγιάννης πάντως μιλά υποτιμητικά για τους άνδρες του Βούρβαχη: «Σκυλιά του χασαπιού, ανθρώπους τ’ Αναπλιού, των μπιλιάρδων, της φατρίας τους κ@@οπανα» (σημ. ζητούμε συγγνώμη συγγνώμη για τη λέξη, αυτήν όμως χρησιμοποιεί ο Μακρυγιάννης).
 

Ο Κιουταχής

Τη νύχτα της 21ης Ιανουαρίου, τα στρατιωτικά τμήματα των Ελλήνων, έφυγαν και έφτασαν μετά από πορεία 4 ωρών στη Χασιά (Φυλή). Ένα μέρος από αυτούς, κινήθηκε προς το Μενίδι όπου υπήρχε τουρκική φρουρά. Προφυλακή των ελληνικών δυνάμεων, πλησίασε προς το Μενίδι ενώ άλλοι κρύφτηκαν περιμένοντας πληροφορίες από την προφυλακή. Οι Τούρκοι του Μενιδίου, αντιλήφθηκαν την προφυλακή των Ελλήνων και την εκδίωξαν, όμως τους επιτέθηκαν οι «κρυμμένοι» πολεμιστές και όχι μόνο τους ανάγκασαν να επιστρέψουν στο Μενίδι, αλλά τους κυνήγησαν αναγκάζοντάς τους να κρυφτούν σε μια εκκλησία. Τελικά, οι Έλληνες, επέστρεψαν στη Χασιά.

Στις 24 Ιανουαρίου στο μεταξύ, οι Έλληνες που είχαν συγκεντρωθεί στη Σαλαμίνα, με επικεφαλής τον Τόμας Γκόρνταν και βρίσκονταν, όπως αναφέραμε κάτω από τις διαταγές των Μακρυγιάννη, Καλλέργη, Ιγγλέση και Πέτα είχαν ενισχυθεί με 380 Πελοποννήσιους (από το Κρανίδι, την Ερμιόνη, το Άργος και το Ναύπλιο), με αρχηγούς τους Ν. Γκίκα Λάμπρου, Ι. Μήτσα και Μπεκιάρη, μετά από διαταγή του Κολοκοτρώνη, αποβιβάστηκαν στο Φάληρο. Τους ακολούθησαν 280 «τακτικοί» στρατιώτες, 60 άτακτοι ιππείς, 20 φιλέλληνες αξιωματικοί, ενώ είχαν στη διάθεση τους και 6 πεδινά πυροβόλα.

Ο Γκόρντον με τους άνδρες τους, μετά την αποβίβασή τους στο Φάληρο, κατέλαβαν ένα λόφο, διώχνοντας τους Τούρκους που βρίσκονταν εκεί και κατασκεύασαν χαρακώματα και πρόχειρο κανονοστάσιο. Στα έξι κανόνια που είχαν μεταφερθεί από τη Σαλαμίνα, προστέθηκαν άλλα τρία που έφτασαν με Ψαριανό πλοίο. Το πυροβολικό διηύθυνε ο Ψαριανός Θοδωρής Μαθιός.

Στο πλοίο αυτό, επέβαιναν και 50 Ψαριανοί, που είχαν «προσέλθει αυθορμήτως», κατά τον Δ. Κόκκινο και τέθηκαν υπό την αρχηγία του Γερμανού Μίλερ, μετά από διαταγή του Γκόρντον. Σημαντική ήταν και η βοήθεια από τη θάλασσα που πρόσφεραν το ατμόπλοιο «Καρτερία» με κυβερνήτη τον Άστιγξ και δύο Ψαριανά μπρίκια, με κυβερνήτες τους Δ. Παπανικολή και Ν. Γιαννίτση. Τα πλοία αυτά, άρχισαν να κανονιοβολούν το μοναστήρι που βρισκόταν στην ακτή και τον πύργο του τελωνείου, στα τείχη του οποίου προκάλεσαν βλάβες.
 

Η μάχη του Καματερού (27 Ιανουαρίου 1827)

Οι άνδρες που βρίσκονταν στη Χασιά, ενισχύθηκαν με ένοπλους από διάφορες περιοχές της Αττικής. Έτσι, ο αριθμός τους έφτασε τις 3.500, σίγουρα ιδιαίτερα υπολογίσιμος. Στη συνέχεια, μετακινήθηκαν προς το Καματερό. Οι επικεφαλής τους (Βούρβαχης, Π. Νοταράς και Μαυροβουνιώτης), ήταν ανεξάρτητοι και ισότιμοι. Αφού στρατοπέδευσαν στο Καματερό (με την ευκαιρία, να αναφέρουμε ότι το Καματερό πήρε το όνομά του είτε από το τιμάριο του Βυζαντινού άρχοντα Καματηρού (12ος αι.), είτε από τους πρώτους κατοίκους του, που εγκαταστάθηκαν εκεί μεταξύ 1816 και 1818 και είχαν το επώνυμο Καματερός, περισσότερα σε σχετικό μας άρθρο στις 22/10/2017), αναζήτησαν τις θέσεις όπου έπρεπε να τοποθετηθούν τα τρία σώματα.
Ο Μαυροβουνιώτης και ο Νοταράς, θεωρούσαν, σωστά κατά την άποψή μας, ότι έπρεπε να αποφύγουν την τακτική μάχη στα πεδινά μέρη και ότι έπρεπε να μείνουν σε ψηλές θέσεις για να τις χρησιμοποιούν σαν ορμητήρια αιφνιδιαστικών επιχειρήσεων στα νώτα του εχθρού.

Ο Βούρβαχης, που είχε πείρα μόνο από μάχες σε πεδινά μέρη, από την εμπειρία του με τον στρατό του Ναπολέοντα, ήθελε να εγκατασταθούν στην πεδιάδα, πιστεύοντας ότι θα πετύχει εύκολη νίκη. Μάταια οι άλλοι δύο που γνώριζαν ότι οι Τούρκοι θα είχαν πλεονέκτημα σε μάχη στην πεδιάδα, όπου θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν και το ιππικό τους, προσπάθησαν να μεταπείσουν τον Βούρβαχη, λέγοντάς του ότι οι Έλληνες στρατιώτες είναι συνηθισμένοι να πολεμούν στα βουνά και τις στενωπούς, καθώς δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν το ιππικό και συνεπώς έπρεπε να καταλάβουν ορεινές θέσεις. Ο Βούρβαχης όμως επέμεινε. Τοποθέτησε το τάγμα του στην πεδιάδα, ως προφυλακή των άλλων σωμάτων, τα οποία αποτελούσαν το κύριο μέρος της όλης δύναμης και κατέλαβαν θέσεις σε ορεινά ερείσματα, 500-600 μέτρα μακριά από τον Βούρβαχη.
 

Ο Διονύσης Βούρβαχης

Στις 27 Ιανουαρίου 1827, με την ανατολή του ήλιου, ο Κιουταχής με 600 ιππείς, 2.000 πεζούς και δύο πυροβόλα κινήθηκε εναντίον των Ελλήνων. Τα μεν πυροβόλα, τα έστησε απέναντι από τα σώματα των Νοταρά και Μαυροβουνιώτη για να εμποδίσει πιθανή κάθοδό τους προς την πεδιάδα, ενώ το ιππικό και το πεζικό κινήθηκαν προς την προφυλακή του Βούρβαχη. Ο γενναίος Συνταγματάρχης, κατόρθωσε να συγκρατήσει το σώμα του, αλλά κάποια στιγμή, η μάχη έφτασε να διεξάγεται με σπαθιά και λόγχες και ο αγώνας ήταν άνισος. Τριακόσιοι άνδρες, ανάμεσά τους ο Βούρβαχης και τέσσερις φιλέλληνες αξιωματικοί που πολέμησαν μαζί του, έπεσαν νεκροί. Σκοτώθηκαν επίσης δύο Έλληνες οπλαρχηγοί, ο Προκόπης Λέκκας και ο Αναγνώστης Κιουρκατιώτης, που είχε πολεμήσει ηρωικά σε προηγούμενες μάχες.

Οι στρατιώτες των άλλων σωμάτων, βλέποντας τη φοβερή σφαγή στην πεδιάδα, τράπηκαν σε φυγή στη διάρκεια της μάχης. Ο Βούρβαχης με τους άνδρες του, έμειναν αβοήθητοι στη διάρκεια του αγώνα τους. Ο Κιουταχής, διέταξε να κόψουν τα κεφάλια του Βούρβαχη και των 4 φιλελλήνων αξιωματικών και να τα στείλει στον σουλτάνο, μαζί με τις στολές τους, για να δείξει ότι Γάλλοι αξιωματικοί πολεμούν μαζί με τους Έλληνες και ότι νίκησε στη μάχη του Καματερού στρατό τον οποίο διοικούσαν Ευρωπαίοι.
Δυστυχώς, καμία από τις, αξιόλογες θεωρούμε, πηγές μας, δεν αναφέρει τα ονόματα των 4 ηρωικών φιλελλήνων. Αναζητώντας όμως στον κατάλογο των φιλελλήνων του Ελβετού Fornezy, κάποιους που σκοτώθηκαν στο Καματερό, εντοπίσαμε δύο και τους αναφέρουμε εδώ, για πρώτη φορά νομίζουμε στο διαδίκτυο. Πρόκειται για τους de Gascg και Gibbasier. Ένας ελάχιστος φόρος τιμής σε κάποιους ανιδιοτελείς Γάλλους που ήρθαν να πολεμήσουν για την ελευθερία των Ελλήνων και άφησαν την τελευταία τους πνοή στο Καματερό.

Πάντως, υπάρχει και μία άλλη εκδοχή για το τι έγινε με τον Δ. Βούρβαχη. Οι Γουίτκοπ και Χάου, στα απομνημονεύματα τους, αναφέρουν ότι τόσο αυτός όσο και οι Γάλλοι φιλέλληνες αιχμαλωτίστηκαν από τον Κιουταχή. Ο Γερμανός Χέιδεκ, μετέπειτα μέλος της Αντιβασιλείας, που πήρε μέρος στην μάχη, προσπάθησε να πείσει τον Κιουταχή να τους απελευθερώσει, δεν τα κατάφερε όμως. Όλοι συμφωνούν, ότι ο Βούρβαχης και οι 4 φιλέλληνες σκοτώθηκαν, αποκεφαλίστηκαν και τα κεφάλια τους στάλθηκαν στην Κωνσταντινούπολη…
 

Ο στρατηγός Charles Denis Sauter Bourbaki του Γαλλικού Στρατού 

Πρώτο θέμα